“Počela sam da imam napade panike prije više od 5 godina, a imam ih nekoliko puta godišnje. Srce mi kuca jako brzo, kao da želi da iskoči iz grudi. Znojim se i moj um počinje da užurbano radi. Jedan od najgorih napada panike kojih se sjećam bio je dok sam bila na putu. Tada me je ovaj neodoljiv strah od mogućeg susreta s bivšim suprugom i taj strah je doveo do snažnog napada panike. Nisam mogla da se pomjerim, nisam mogla da dišem, počela sam da plačem, tresla sam se – a najgore je bilo to što sam vozila sama. Sama u autu, nisam imala pojma šta da radim. Sabrala sam misli dovoljno da zaustavim automobil pored ceste.”
Pacijentica, 39 godina, s dijagnostikovanim anksioznim poremećajem – paničnim napadom.
Istraživanja pokazuju da se značajan dio, oko 3-4% odrasle populacije susreće s epizodama napada panike ili anksioznosti u nekom trenutku svog života. Približno 75% onih kojima je dijagnosticiran panični poremećaj su žene. Početak bolesti se često javlja u dobi od dvadeset do četrdeset godina. Simptomi koji se često povezuju s napadima panike uključuju fiziološke manifestacije kao što su ubrzan rad srca, otežano disanje, osjećaj boli ili nelagode u grudima, drhtanje, pretjerano znojenje, osjećaj vrtoglavice, mučnina i neodoljiv osjećaj nadolazeće katastrofe.
Panični poremećaj se klasifikuje kao anksiozno stanje koje se odlikuje pojavom ponavljajućih i nepredviđenih epizoda napada panike. Napade panike karakterišu akutne epizode straha i nelagode koje se manifestiraju naglo i brzo eskaliraju do svog maksimalnog intenziteta u kratkom vremenskom periodu. Napadi panike mogu izazvati značajnu patnju i manifestirati se kroz niz fizičkih, emocionalnih i kognitivnih simptoma. Panični poremećaj se odlikuje manifestacijom napada koji mogu nastati spontano i bez vidljivog vanjskog okidača (nepredviđeno – bez obrazloženja). Osim toga, ovi napadi se mogu manifestovati i neposredno nakon izlaganja određenoj okolnosti (situacijsko uslovljene), ili češće nakon susreta s određenom situacijom ili stimulusom, iako nisu uvijek povezani sa situacijom i ne moraju se pojaviti odmah nakon izlaganja (situacijsko predisponirani napadi panike). Napad panike karakterišu simptomi koji potiču iz respiratornog, gastrointestinalnog, kardiovaskularnog i okulo-vestibularnog sistema. Pojedinci koji prolaze kroz napade panike mogu imati povećanu sklonost da traže hitan bijeg iz datih okolnosti.
Da bi se postavila dijagnoza paničnog poremećaja, pojedinac mora doživjeti ponavljajuće i neočekivane epizode napada panike. Ovi napadi se mogu manifestirati spontano ili kao reakcija na određeni stimulus, ali najčešće nemaju direktnu povezanost s određenom okolnošću ili pojavom. Pojedinci kojima je dijagnostikovan panični poremećaj često imaju uporan strah u vezi s ponavljanjem napada panike. Strahovanje od potencijalnih budućih napada može dovesti do usvajanja strategija „izbjegavanja“, kada se pojedinci namjerno klone lokacija ili okolnosti koje povezuju s prethodnim slučajevima napada panike. Ako se ne liječe, simptomi paničnog poremećaja mogu trajati duži period, u rasponu od nekoliko mjeseci do čak godina. Navedeni fenomen ima potencijal da izvrši značajan utjecaj na svakodnevno funkcionisanje pojedinca, međuljudske veze i holističko stanje bića.
Bitno je priznati da je panični poremećaj vjerodostojan problem mentalnog zdravlja kojim se može upravljati. Preporučuje se da oni koji pokazuju simptome koji upućuju na panični poremećaj ili oni koji znaju da neko pokazuje takve simptome treba da razmotre traženje pomoći od stručnjaka za mentalno zdravlje, naročito ljekara specijaliste psihijatrije. Sprovođenje efikasnih intervencija ima potencijal da značajno poboljša sveukupno blagostanje onih koji imaju panični poremećaj. U terapiji paničnog poremećaja dvije su najefikasnije vrste tretmana: farmakoterapija i kognitivno-bihevioralna terapija. Preovlađujuće metodologije obuhvataju farmakološke tretmane, uglavnom uz upotrebu antidepresiva ili lijekova protiv anksioznosti. Pored medicinskih intervencija, primjena modifikacija životnog stila, korištenje strategija upravljanja stresom i usvajanje metoda opuštanja su korisni u efikasnoj kontroli simptoma. Takođe se preporučuje i psihoterapiju, odnosno kognitivno-bihevioralnu terapiju (CBT). Od pomoći su i redovno bavljenje fizičkom aktivnošću, održavanje dobrog obrasca ishrane i obezbeđivanje dovoljno sna mogu doprinijeti ublažavanju epizoda panike u smislu pojave i intenziteta.
Dokazi sugerišu da prisustvo snažnog sistema podrške koji se sastoji od prijatelja i članova porodice ima vitalnu ulogu u dobrobiti i upravljanju onima kojima je dijagnosticiran panični poremećaj. Imati mrežu podrške koja posjeduje sveobuhvatno razumijevanje bolesti i koja je sposobna pružiti pomoć tokom epizoda napada panike ili pojačane anksioznosti može se pokazati izuzetno korisnim.
Za Gradski Magazin piše: Dr med mr sci Aleksandar Pejić specijalista psihijatrije
Dozvoljeno prenošenje teksta uz obavezan potpis i link izvora (GMBL).
