Anksioznost može oteti um tako intenzivno da preoblikuje stvarnost, pretvarajući svakodnevne događaje u ogromne prijetnje, zarobljavajući pojedince u stalnom stanju straha čak i kada nema vidljive opasnosti.
Ova duboka promjena percepcije može učiniti da svijet izgleda kao neumoljivo minsko ili bojno polje strepnje, gdje čak i najjednostavniji zadaci postaju monumentalni izazovi.
Studije provedene u BiH, ma koliko rijetke bile, nažalost otkrivaju zabrinjavajući obrazac opadanja mentalnog blagostanja među stanovnicima. Ovo pogoršanje postalo je značajno izraženo nakon pandemije COVID-19. UNICEF-ovo istraživanje je naglasilo duboki efekat krize na mentalno blagostanje pojedinaca. Šokantno, skoro polovina ispitanika (45.6%) je prijavila povećan nivo stresa. Tekuća istraživanja nastavljaju da procjenjuju dugoročne učinke pandemije na mentalno zdravlje, ali raste svijest da je iskustvo COVID-19 zaista dovelo do povećanog fokusa na potrebnoj podršci mentalnom zdravlju i intervencijama za rješavanje rastuće razine anksioznosti. Nekoliko studija i anketa sprovedenih tokom i nakon pandemije ukazalo je na porast simptoma anksioznosti među različitim starosnim grupama. Faktori poput straha od zaraze virusom, tuge zbog gubitka voljenih, finansijskih poteškoća, poremećene rutine i društvene izolacije odigrali su značajnu ulogu u pogoršanju simptoma anksioznosti za značajan dio populacije. Nažalost, Bosna i Hercegovina spada među zemlje u kojoj pojedinci, ali i društvo u cjelini, posvjećuju malo pažnje mentalnom zdravlju, uprkos fundamentalnoj istini da cjelokupno zdravlje ne može postojati bez mentalnog blagostanja.
Jedno od najčešćih oboljenja mentalnog zdravlja je neki od oblika anksioznih poremećaja. Procjenjuje se da svaka četvrta osoba pati od nekog oblika anksioznog poremećaja. Drugim riječima, od ukupne populacije, očekuje se da će se otprilike 25% pojedinaca susresti s nekim oblikom anksioznog poremećaja – kao što je generalizirani anksiozni poremećaj (GAP), panični poremećaj, socijalni anksiozni poremećaj ili specifične fobije – tokom svog života. Ova statistika odražava značajan uticaj i relativno čestu pojavu anksioznih poremećaja u društvu. Anksioznost, u svom tipičnom obliku, služi kao zaštitni mehanizam – ugrađeni alarmni sistem koji nas upozorava na potencijalne prijetnje ili izazove. Povremeni nalet uznemirenosti ili brige prije prezentacije ili ispita zapravo može povećati budnost i dovesti do vrhunskog učinka.
Anksioznost, koja se često opisuje kao obična nervoza, može imati zapanjujuću moć, otimajući nečije misli i emocije tako žestokim stiskom da iskrivljuje stvarnost. To je nevidljiva sila sposobna da parališe um, uguši svaku racionalnu misao nemilosrdnim napadom iracionalnog straha, čineći najjednostavniji zadatak monumentalnim izazovom. Kada anksioznost evoluira u generalizovani anksiozni poremećaj, kao da se ovaj alarmni sistem pokvari, neprestano „trešti“ u pozadini, remeteći svakodnevni život. Zamislite da se budite pred nepozvanim gostom – nemilosrdnom brigom koja vam prijanja za misli od trenutka kada otvorite oči. Nije ograničeno na specifične okidače kao što su intervju za posao ili društvena okupljanja; prožima se kroz svaki aspekt postojanja. Brige o zdravlju, radni pritisci, porodična dinamika, finansijska stabilnost – sve se isprepliće u mrežu straha. Svakodnevni zadaci ili manje nezgode pretvaraju se u predznake predstojeće propasti, pokrećući nekontrolisanu spiralu tjeskobnih misli. Ovaj nemilosrdni ciklus duboko ometa svakodnevno funkcionisanje, bacajući sjenku čak i na najjednostavnije životne radosti.
Da bi osoba dobila dijagnozu „Generalnog (opšteg) anksioznog poremećaja“, ovaj poremećaj mora trajati barem 6 mjeseci i pokazivati hronična obilježja. Dijagnozu mogu da uspostavi samo specijalista psihijatrije. Aksioznost se liječi SSRI i SNRI antidepresivima koji ne izazivaju ovisnost. Benzodiazepini mogu biti od pomoći kratkoročno, ali mogu dovesti do povećane tolerancije i ovisnosti nakon dugotrajne upotrebe, te je potrebno biti oprezan.
Za Gradski Magazin piše: dr med mr sci Aleksandar Pejić specijalista psihijatrije
Dozvoljeno prenošenje teksta uz obavezan potpis i link izvora (GMBL).
